Jak Zrozumieć i Wspierać Dzieci z Zespołem Aspergera: Przewodnik dla Rodziców i Nauczycieli

Zespół Aspergera – Nowa Klasyfikacja Zaburzeń Neurorozwojowych

Każdemu z nas zdarzyło się usłyszeć o kimś, kto ma Zespół Aspergera. Jest to nazwa, którą kiedyś określano zaburzenie neurorozwojowe. W 2022 r. Światowa Organizacja Zdrowia przyjęła nową Międzynarodową Klasyfikację Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-11) W Polsce prawie 55 tys.uczniów ma orzeczenie Zespołu Aspergera. Polska, jak wszystkie kraje członkowskie WHO, wdraża obowiązującą nazwę dla wszystkich zaburzeń neurorozwojowych: Zaburzenia ze spektrum autyzmu.

Czym Jest Spektrum Autyzmu? Kluczowe Fakty

Zaburzenie ze spektrum autyzmu jest zaburzeniem rozwojowym, które objawia się między innymi problemem w nawiązywaniu kontaktów społecznych, przyjacielskich, interpersonalnych. 
W moim pokoleniu wiedza na temat autyzmu pojawiła się wraz z filmem"Rain Man", niestety była to wiedza powierzchowna i myląca. Dzisiejsze pokolenie już przez sam fakt oglądania filmów na Netfliksie może dowiedziedzieć się więcej. Na przykład po obejrzeniu serialu "Atypowy" nasza wiedza wzrasta, i w przyszłości może okazać się bezcenna, jako że coraz częściej będziemy spotykać osoby w spektrum autyzmu, będziemy nawiązywać przyjaźnie, będziemy podwładnymi, albo współpracownikami takich osób.

 Dziś rodzic, jeśli  zaniepokojony jest rozwojem dziecka, może dziecko zdiagnozować i zdobyć mnóstwo informacji na temat Spektrum Autyzmu (przypominam, że określenie Zespół Aspergera, to nazwa już nieistniejąca, używana była, dla podkreślenia różnic poznawczych.)  Z ogólnie dostępnych informacji wiemy, że jest autyzm niskofunkcjonujący i autyzm wysokofunkcjonujący, a wszystko się mieści w Spektrum Autyzmu. Innymi słowy, Spektrum Autyzmu, to każda nieneurotypowość. 

Zrozumienie i Akceptacja – Klucz do Dobrych Relacji z Osobami w Spektrum Autyzmu

 Specjaliści od spektrum autyzmu służą pomocą, często sami są w spektrum i potrafią udzielić niezwykle precyzyjnych informacji. Skorzystałam z wiedzy pani Klaudii Charzyńskiej, specjalistki od neuroatypowości - spektrum autyzmu. Dzięki rozmowie z panią Klaudią dowiedziałam się, że bardzo ważne jest, aby pozwolić dziecku w spektrum, aby samo ustaliło moment gotowości do nawiązania kontaktu, nie przyspieszać tego procesu, nie narzucać swoich oczekiwań, innymi słowy, dać czas. Dzieci w spektrum potrzebują przede wszystkim spokoju w chwilach, gdy przetwarzają docierające do nich bodźce z otoczenia. W relacji z dzieckiem w spektrum należy unikać okazywania nadmiernych emocji, które mogą być dla niego przytłaczające. Nawet tych, które uznajemy za pozytywne, troska, chwalenie, czy nadmierne zainteresowanie,  ponieważ, to też jest ocenianie. 
Pozwólmy dziecku być sobą, bez oceniania. Dopytywanie może wywołać u dziecka dyskomfort. Na przykład dopytywanie o powody smutku. Pytając o smutek, wpierw musieliśmy ocenić, że twarz dziecka jest smutna, może to spowodować jego wycofanie, najlepsze co możemy zrobić dla dziecka w spektrum, to pozwolić mu być sobą. 

Każda osoba ze spektrum autyzmu jest unikalna, nie istnieje liniowa klasyfikacja od niskiego do wysokiego poziomu autyzmu, ponieważ to zaburzenie ma wiele różnych form, każde dziecko z autyzmem będzie inne.
W pomoc dzieciom ze spektrum autyzmu zaangażowanych jest sztab psychologów, terapeutów, a nawet robotów edukacyjnych, które mają uczyć dzieci odczytywania emocji. Dziecku wyświetla się twarz uśmiechniętego dziecka, po przyjrzeniu się ma za zadanie  nacisnąć właściwy guzik, przy odpowiedniej emocji. Dopasować wyraz twarzy do stanu emocjonalnego. Odpowiedzieć, czy twarz z uśmiechem wyraża smutek, zdziwienie, złość, radość? Nauczyciele otrzymują pomoc w postaci szkoleń, jak postępować z dzieckiem w spektrum autyzmu. Rodzic dostaje wsparcie i odpowiedź na każde pytanie dotyczące spektrum autyzmu. Jesteśmy jeszcze my, koleżanki, koledzy, sąsiedzi, krewni, którzy chcieliby zgłębić informacje, jak nawiązywać relacje np. z naszym kuzynem w spektrum autyzmu. Tutaj wiek nie ma specjalnego znaczenia, rady, by ludziom w spektrum dać możliwość wyboru i własnej oceny gotowości do nawiązania kontaktu, szanowania granic, to rady uniwersalne dla każdego wieku osoby w spektrum.  

Jak zachowuje się osoba z zespołem Aspergera?

To pytanie często zadają nie tylko dorośli, ale i dzieci, które wiedzą, że ich kolega lub koleżanka ma zespół Aspergera. Zespół Aspergera częściej diagnozowany był u chłopców. Pojawia się ciekawość, którą łatwo zaspokoić. Znalazłam dużo podcastów, webinarów, jak pomóc dziecku, jak zrozumieć autystyka i ani jednej podpowiedzi, jak wytłumaczyć dzieciom specyficzne zachowania rówieśnika. Jak przygotować dziecko, że przyjaźń, jaką okazuje koledze w spektrum autyzmu, może nie być odwzajemniona. Jak przygotować dziecko, gdy usłyszy coś, co go może zranić, a nie taką intencję miał jego autystyczny kolega. Jak wytłumaczyć dziecku, że jest odrzucone przez kolegę, koleżankę, którą się zachwyca? Albo, jak dać do zrozumienia nie urażając kolegi, że jego zachowania denerwują. Przecież dzieci neurotypowe mogą odczuwać złość do dzieci w spektrum, jak i do dzieci neurotypowych.

Pytanie, jak powstrzymać niektóre przeszkadzające zachowania, bo w dzisiejszym świecie często się zdarza, że pod większą opieką są dzieci z zaburzeniami niż dzieci bez zaburzeń, a i jedni i drudzy są ważni, w relacjach szkolnych kształtują swój charakter, jedni i drudzy będą żyli w świecie, w którym będą współpracować. 

Dużo już wiem, na temat tego, jak funkcjonują osoby w spektrum. Mam wspaniałego lekarza z cechami zespołu aspergera, o wielu takich słyszałam, ale dla mojego dziecka, to żaden argument, że kiedyś kolega, z którym ma dziś konflikt może zostać wspaniałym lekarzem.  

Jak Nauczyć Dzieci Neurotypowe Empatii i Zrozumienia dla Rówieśników w Spektrum?

Pani Anna Lange - pedagog, logopeda, socjoterapeutka, organizatorka kolonii dla dzieci w spektrum, udzieliła mi takiej odpowiedzi:
Nikogo nie zmusimy do lubienia, ponieważ prawdziwe relacje nie mogą być wymuszone. Czasami wystarczy po prostu nie przeszkadzać, aby dzieci mogły się ze sobą dogadać i nawiązać między sobą więzi. Ważne jest, aby stworzyć atmosferę sprzyjającą komunikacji i zrozumieniu. 
Jeśli my jako kadra pedagogiczna, darzymy się wzajemnym szacunkiem, darzymy szacunkiem i sympatią dzieci, to już ogromny krok naprzód w budowaniu pozytywnej atmosfery w grupie. Taki klimat sprzyja rozwojowi dzieci i ich dobrym interakcjom z rówieśnikami, a pedagog obserwuje zawsze gotów na wsparcie.

Jak Zbudować Wspierającą Społeczność Dla Dzieci z Zespołem Aspergera?

Stworzenie wspierającej społeczności dla dzieci w spektrum autyzmu wymaga zaangażowania wszystkich – rodziców, nauczycieli, specjalistów i rówieśników. Zrozumienie ich potrzeb to klucz do budowania lepszej przyszłości.

Bardzo dziękuję pani Annie Lange z Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej Alan, oraz pani Klaudii Charzyńskiej, za rozmowę i odpowiedź na wiele nurtujących pytań.

Polecane źródła
kanał YouTube: 
Strefa Psyche Uniwersytetu SWPS

Na portalu GoFunlo pomagamy rodzicom i nauczycielom odnaleźć najlepsze oferty dla dzieci i młodzieży. Jednak poza zabawą, staramy się także poruszać ważne i trudniejsze tematy. 
Bezpłatnie promujemy osoby zajmujące się zdrowiem i rozwojem młodych ludzi. 
Jeżeli chcesz podzielić się swoją wiedzą napisz do nas. (kontakt@GoFunlo.com)